Farby kredowe od kilku lat podbijają serca i pracownie miłośników zindywizualizowanych, pięknie wykończonych mebli. Jest ich na rynku coraz więcej. Różne marki, odcienie i … rodzaje. Farba kredowa, farbie kredowej nierówna. Jak je wybrać, jak nimi malować, czy nadają się do każdego mebla, czy wymagają specjalnych przygotowań powierzchni jak je zabezpieczyć? Wiemy, że jest wokół nich wiele pytań. Oto poradnik, który pomoże odpowiedzieć na najważniejsze z nich.
Co to jest farba kredowa?
Recepturę farb kredowych wymyślili w XIV wieku Włosi. Mieszaninę naturalnej kredy z wodą, a czasem nawet z błotem i naturalną kredą stosował sam Michała Anioł.
Dziś ich zastosowanie jest równie uniwersalne. Farby kredowe można stosować zarówno do mebli, jak i do ścian. Podstawowy wyróżnik jest taki, że farbami kredowymi malujemy meble praktycznie od razu, bez specjalnego szlifowania starych powłok. Dla każdego, kto choć raz zdzierał lakier na wysoki połysk, starą farbę lub tzw. wysoki połysk to perspektywa wysoce kusząca.
W rzeczywistości jednak farby kredowe to bardzo pojemna kategoria, w którym mieszczą się farby o tak naprawę różnych właściwościach i składzie.
Łączy je jednak charakterystyczne, nieco szorstkie (odpowiada za to właście udział naturalnej kredy w składzie, ang „chalk”, stąd nazwa „chalk paints”), raczej matowe wykończenie, dobra przyczepność do podłoża i szybkie wysychanie. Oraz to, że z zasady producenci oferują ich bardzo ciekawą, dużą gamę kolorystyczną.
fot. Piotr Motrenko
Rodzaje farb kredowych
Producentów farb kredowych jest na naszym rynku w tej chwili kilkunastu. Oprócz gamy kolorów, pojemności i ceny, farby jakie oferują różnią się przede wszystkim bazą, na której powstały. Warto na tę właśnie bazę zwracać uwagę podczas zakupów, bo będzie ona miała spory wpływ na efekt jaki osiągniemy podczas malowania.
fot. Piotr Motrenko
Najczęściej producenci swoje farby opisują tylko jako „kredowe” bez szczegółowego opisu składników. Warto jednak przed zakupem (szczególnie, gdy zależy nam na konkretnym wykończeniu mebla) zainteresować się, co wchodzi w ich skład. Czasem więcej niż na puszce napisane jest na stronie producenta.
I tak mamy następujące gatunki farb kredowych:
- mineralne – w jej składzie znajdziemy krzemiany, a dokładnie sole kwasu krzemowego. (np. Annie Sloan Chalk Paint, Autentico Vintage, Liberon Farba Kredowa);
- kazeinowe – produkuje się ją na bazie kazeiny, czyli białka pochodzącego z mleka. Nakłada się ją w grubych warstwach (np. Liberon Farba Kazeinowa);
- klejowe – ich bazą jest kleju kostny lub skórny. Jest uważana za najbardziej ekologiczną ze wszystkich farb kredowych;
- akrylowe i winylowe – na bazie żywic (np. Americana Decor Chalky Finish, Colorit Fabra Kredowa).
Każdy z tych typów ma inne właściwości chemiczne, trochę inaczej się nimi maluje, inna jest ich trwałość i ich przyczepność do podłoża. Również granulacja oraz ilość ziaren wypełniacza jest w nich różna. Im go więcej tym farba jest gęstsza. Tak wiec warto zwrócić uwagę na procentowy udział kredy w jej składzie oraz na to czy faktycznie jest to czysta kreda czy tylko dodatki kredowe. Pamiętajmy, że im więcej kredy w składzie, tym trwalszą powłokę stworzymy.
I tak nawięcej jej jest i w efekcie za najtrwalsze uchodzą farby mineralne. Ale i tu między poszczególnymi producentami są spore różnice. Z naszego doświadczenia (a malowałyśmy kilkunastoma markami) najwiecej wypełniacza mają farby Annie Sloan i Liberon.
Te na bazie akrylowej mają słabsze krycie, ale powierzchnia nimi malowana jest gładsza, Natomiast farba winylowa dokładniej kryje, ale za to wyraźniejsze są warstwy malowania.
Farby kazeinowe są po wyschnięciu znacznie twardsze niż te mineralne. Więc jeżeli myślicie o efekcie przecierek to połóżcie je pod spód jako bazę.
Do czego nadają się farby kredowe?
Teoretycznie do każdego podłoża: od drewna, poprzez ściany, płyty MDF, plastik, szkło i metal. Właśnie ta wspomniana wysoka przyczepność tak pomaga w malowaniu nawet trudnych powierzchni.
Praktycznie jednak zanim zdecydujecie się na zakup zerknijcie na opis farby, bo jednak są też też takie, które producenci szczególnie polecają do konkretnych powierzchni.
Można znaleźć farby kredowe:
- do łazienki – są odporniejsze na działanie wody oraz na wilgoć znajdującą się w powietrzu;
- do kuchni – poza odpornością na zabrudzenia, muszą też cechować się odpornością na zmienną temperaturę;
- zewnętrzne – powinny być odporne na żółknięcie pod wpływem promieniowania UV oraz na wypłukiwanie podczas deszczu. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu farbę kredową olejową.
Czy można nimi malować po nieoczyszczonych powierzchniach?
Często pierwszym hasłem, który zachęca nas do użycia farb kredowych jest informacja, że można je nakładać na nieprzygotowaną powierzchnię. Zero ścierania, zero szlifowania, wystarczy odtłuścić.
Teoretycznie to prawda. Praktycznie: ODRADZAMY! Oczywiście malowanie farbami kredowymi może odbywać się na jedynie odtłuszczoną powierzchnię, ale jeżeli chcemy by farba faktycznie dobrze się trzymała i efekt malowania był trwalszy to jednak trzeba zakasać rękawy i mebel porzędnie zmatowić. Tak także wtedy gdy jest to mebel z płyty MDF.
Tak właśnie zrobiłyśmy choćby w przypadku starych mebli typu „bodzio” i dzięki temu farba kredowa nawet na takim trudnym podłożu świetnie się trzyma. Dodatkowo naprawdę konieczne jest dobre odtłuszczenie malowanej powierzchni. Najlepiej mocnym alkoholem (apirytusem lub denaturatem), benzyną lakową lub w warunkach domowych choćby przemycie go płynem do mycia naczyń.
Kiedy stosować podkład pod farby kredowe?
Samo zmatowienie i odtłuszczenie malowanej powierzchni nie zawsze wystarczy. Największy problem może wystąpić przy malowaniu na biało. Przy takich farbach ewentualne plamy i zżółknięcia są najbardziej widoczne i najbardziej prawdopodobne.
Oto przypadki gdy konieczne jest dodatkowo położenie podkładu.
- jeśli malujemy surowe drewno (szczególnie gdy mamy podejrzenie, że nie jest ono jeszcze dobrze przesuszone), drewno z wysokim stężeniem tanin czyli naturalnych barwników (np. dąb czy drewno egzotyczne), takie z sękami, które mogą wciąż wydzielać resztki żywicy;
- gdy mebel był wcześniej bejcowany albo pokryty trudnymi do usunięcia i oceny ewentualnego wpływu na powierzchnię środkami, jak smary;
- gdy jest to trudna, śliska powierzchnia typu PCV czy MDF.
Wtedy bardzo pomocne jest użycie specjalnego izolatora. Na rynku są już takie specjalistyczne środki (np. podkłady Liberona: do drewna zawierającego taniny i na gładkie pwierzchnie) które bardzo ułatwiają sprawę. Jeżeli nie jesteście pewni czy konieczne będzie zastosowanie takiej dodatkowej warstwy można zrobić test malując kawałek mebla farbą i sprawdzić po 24 godzinach czy coś pojawiło się na powierzchni.
Jak zabezpieczać farbę kredową?
Malowanie farbami kredowymi powinno zawsze być zakończone nałożeniem warstwy wykończeniowej. Do wyboru mamy wosk (bezbarwny, biały, kolorowy) lub lakier (akrylowy, poliuretanowy). Po ich nałożeniu kolor trochę się przyciemni i nasyci, ale co najważniejsze, pomalowany mebel zdobędzie dodatkową warstwę ochronną i satynowe wykończenie, która zapobiegnie odpryskiwaniu farby, ale także zmienianiu jej odcienia pod wpływem wody, światła czy po prostu użytkowania.
Co ważne farby kredowe, nawet zawoskowane czy zalakierowane, potrzebują faktycznie kilku czy nawet kilkunastu dni do pełnego utwardzenia. Dopiero po takim czasie pomalowana powierzchnia jest faktycznie dobrze utwardzona i farba nabiera pełnej trwałości.
Wosk czy lakier?
Nie ukrywamy: jesteśmy fankami woskowego wykończenia. Satynowy połysk, jaki daje wosk, uszlachetnia wykończoną powierzchnię, Jednak jeżeli malujemy powierzchnie, które będą częściej używane (np. blaty stołu) to w takim wypadku lakier również sprawdzi się lepiej.
Ale przy malowaniu farbami kredowymi, zanim zdecydujemy się na wosk lub lakier, warto w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na to, jaką powierzchnię malujemy.
W przypadku drewna wosk naprawdę świetnie się sprawdzi i jeszcze dodatkowo wydobędzie piękno tego podłoża. Jednak gdy chcemy zabezpieczyć pomalowaną płytę MDF, metal, czy szkło to naprawdę warto raczej zdecydować się na lakier, bo on zapewni mocniejszą ochronę.
Jakie efekty można osiągnąć dzięki farbom kredowym?
Shabby chick, chippy look, przecierki, postarzanie itd., farby kredowe są stworzone do działania w tych technikach. Kredowe wykończenie jest idealne do tworzenia wyrazistej tekstury, warstw, przetarć, odprysków. Jeśli chcemy uzyskać też efekt śladów pędzla, to farba kredowa również sprawdzi się idealnie.
Dzięki temu, że są gęste, świetnie sprawdzają się też w malowaniu szablonów, nawet tych na nieprzyjaznych powierzchniach jak MDF. warto wtedy jednak pod nie położyć specjalny podkład zwiększający przyczepność podłoża.
To także idealne farby do osiągniecia efektów ombre. I to zarówno na dobrze oczyszczonych i zmatowionych powierzchmiach jak i na takich znacznie trudniejszych: z wieloma żłobieniami, mocno pokrytych lakierem.
To świetny wybór, gdy chcemy pomalować drewno ale zachować wciąż jego rysunek, nie zakrywać usłojenia. Wtedy wystarczy farby kredowe rozcieńczyć wodą.
Czy kredówkami nie można malować gładko?
Jak najbardziej jest to możliwe. Gdy planujemy uzyskać gładkie wykończenie, to konieczne jest malowanie specjalnym, syntetycznym wałkiem oraz przeszlifowanie drobnym papierem ściernym lub watą stalową. Jeżeli chcemy uzuskac taki efeket farbę trzeba nakładać bardzo cienkimi warstwami.
Taki gładki efeket jest możliwy do osiągniecia nawet na trdnych MDFowych powierzchniach. Trzeba jednak wtedy pamiętać o tym, by nałożyć co najmniej 3-4 cieniutkie warstwy. Im cieńsze tym lepsze bo wtedy nie dojdzie do skawalenia i mineralizacji farby.
Czym malować?
Niektórzy producenci farb kredowych oferują swoje, specjalistyczne pędzle. Owszem są fajne, ale też z zasady dosyć drogie. I wcale nie musicie koniecznie nimi malować. Za to warto pamiętać o podstawowych zasadach wyboru pędzla (więcej o nich piszemy TUTAJ) czyli skoro to farby „wodnorozpuszczalne”, to nie nadają się do nich pędzle z naturalnego włosia. Zamiast nich lepsze są te syntentyczne. Podobnie z wałkami – wybierajcie welurowe.
fot. Piotr Motrenko
Malowanie pędzlem da nam efekt wyrazistych smug i bardziej wystylizowanej powierzchni. To pędzel najlepiej nadaje się do specjalistycznych efektów postarzenia, przecierki. Wałeczki są idealne do gładkich pokryć. Jeżeli zaś chcecie uzyskać efeket ombre lub malować szablony to polecamy gąbki (idealnie sprawdzają się te do mycia naczyń).
Na co zwracać uwagę podczas zakupu farb kredowych?
Farby kredowe są dosyć drogie (oczywiście wiele zależy od producenta ale ich ceny wahają się od 60 do 160 zł za litr) więc przed ich zakupem warto zadać sobie pytanie, na jakim efekcie nam zależy. Dla nas po latach malowania nimi decydujący jest stosunek ceny do jakości. Na co najbardziej zwracamy uwagę:
- dobre krycie
- ciekawą bazę kolorystyczną
- dobre zamknięcie puszki
To ostatnie, to naprawdę ważny element. Skoro to dosyć drogie farby to zawsze jest nam bardzo szkoda, gdy nie udaje się ich użyć do końca. A tak czasami niestety się zdarza. Jako, że mają one w składzie kredę to mają też niestety więszy potencjał do zasychania w puszkach. I kilka takich pięnych, jeszcze do końca nie zużytych puszek już nam się zdarzyło wyrzucić. Powód jest zawsze taki sam: trudność z ich dokładnym zamknięciem. Dlatego nie ukrywamy, bardzo sobie cenimy kredówki w plastikowych opakowaniach z nakrętkami.
Mamy nadzieję, że ten wpis pomoże Wam w wyborze odpowiednich farb kredowych. Oczywiście jeżeli macie jakieś dodatkowe pytania to koniecznie dajcie nam znać. Postaramy się pomóc!
Wasze M.
